Park kulturowy jako forma ochrony dziedzictwa kulturowego. Doświadczenia gmin Dolnego Śląska

  • Agnieszka Pawłowska Department of Security and International Affairs at the University of Lower Silesia
Keywords: cultural heritage, monument, landscape, landscape protection, cultural landscape, culture park, local self-government, commune

Abstract

Culture park is a form of monument protection. The object of protection is in this case the cultural landscape, or space containing natural elements and products of civilization, historically shaped by natural factors and human activity. Communes have the exclusive competence to establish and create culture parks. However, despite the considerable freedom in this area, this form of landscape protection has not become widespread, which is reflected in the small number of culture parks in Poland. There are only four such areas in Lower Silesia. The analysis of the park creation process and their functioning shows that managing landscape in the form of a culture park does not meet expectations. This situation may be changed by passing the Landscape Act, aiming at—among others—rearranging the spatial chaos and excess advertising in public space.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Agnieszka Pawłowska, Department of Security and International Affairs at the University of Lower Silesia

Absolwentka UWr na kierunku polonistyka i politologia, doktor nauk humanistycznych w zakresie nauk o polityce (2008). Naukowo związana z Dolnośląską Szkołą Wyższą, gdzie pracuje jako adiunkt w Zakładzie Administracji i Polityki Społecznej w Instytucie Bezpieczeństwa i Spraw Międzynarodowych. Zainteresowania badawcze dotyczą: polityki społecznej jst, bezpieczeństwa społecznego, kapitału społecznego w Polsce, systemu pomocy społecznej w Polsce.

References

Konstytucja RP z dnia 12 kwietnia 1997 r., (Dz.U. Nr 78, poz. 483 z późn zm.).

Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych, (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 716).

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, (Dz.U. z 2016 r. poz. 446).

Ustawa z dnia 23 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, (Dz.U. z 2016 r. poz. 778)

Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 1654 z późn. zm.)

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu, (Dz.U. poz. 774, z późn. zm.)

Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, (Dz.U. z 2014 r. poz. 1446, z późn. zm.)

Europejska Karta Samorządu Lokalnego, (Dz. U. z 1994, Nr 124, poz. 607)

Europejska Konwencja Krajobrazowa sporządzona we Florencji 20 października 2000 r., (Dz. U. z 2004 r. Nr 14, poz. 98)

Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, przyjęta w Paryżu dnia 16 listopada 1972 r. przez Konferencję Generalną Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury na jej siedemnastej sesji. (Dz.U. z 1976 r. Nr 190, poz. 32.)

Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 20 września 2011 r. w sprawie uznania za pomnik historii „Pałace i parki krajobrazowe Kotliny Jeleniogórskiej”, Dz. U. nr 217, poz.1283.

Uchwała nr CXIV/1174/06 Rady Miasta Krakowa z dnia 6 lipca 2006 r. w sprawie utworzenia parku kulturowego pod nazwą „Zwierzyniecki Park Kulturowy”, (Dz. Urz. Woj. Małopolskiego z 2006 r. Nr 427, poz. 2710).

Uchwała Zgromadzenia Związku Gmin Karkonoskich nr 48/ XVII/09 z dnia 30 stycznia 2009 r. w sprawie utworzenia parku kulturowego pod nazwą „Park Kulturowy Kotliny Jeleniogórskiej”, (Dz. Urz. Woj. Dolnośląskiego z 2009 r. Nr 42, poz. 890 z późn. zm.).

Uchwała nr CXV/1547/10 Rady Miasta Krakowa z dnia 3 listopada 2010 r . w sprawie utworzenia parku kulturowego pod nazwą Park Kulturowy Stare Miasto, (Dz. Urz. Woj. Małopolskiego z 2010 r. Nr 647, poz. 5336).

Uchwała Nr LVI/1465/14 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 10 kwietnia 2014 r. w sprawie utworzenia parku kulturowego „Stare Miasto”, (Dz. Urz. Woj. Dolnośląskiego z 2014 r. poz. 2049).

Uchwała nr 15/59/14 Zarządu Związku Gmin Karkonoskich z dnia 25 września 2014 r. w sprawie ustalenia procedury koniecznej do likwidacji Parku Kulturowego pod nazwą Park Kulturowy Kotliny Jeleniogórskiej, http://www.zgkkarkonosze.pl/bip/pliki/uchawly/2014/Zarzad_115_59_14.pdf (dostęp: 24 VII 2016 r.).

Uchwała nr LVI/349/14 Rady Gminy Mysłakowice z dnia 12 listopada 2014 r. w sprawie uchylenia uchwały nr 111/XVIII/2008 Rady Gminy Mysłakowice z dnia 28 marca 2008 r. w sprawie zaopiniowania projektu utworzenia parku kulturowego pod nazwą Park Kulturowy Kotliny Jeleniogórskiej, http://myslakowice.bip.net.pl/p=document&action=save&id=3644&bar_id=4437 (dostęp: 24 VII 2016 r.).

Uchwała nr XII/183/2015 Rady Miasta Zakopane z dnia 3 września 2015 r. w sprawie utworzenia parku kulturowego pod nazwą „Park Kulturowy obszaru ulicy Krupówki”, nie została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Województwa Małopolskiego. http://bip.zakopane.eu/zalacznik/17563, (dostęp: 17 VIII 2016 r.)

Zarządzenie nr 12360/14 Prezydenta Wrocławia z 30 października 2014 r. w sprawie powołania Grupy Doradczej i Zespołu Roboczego ds. Parku Kulturowego „Stare Miasto”, http://uchwaly.um.wroc.pl/uchwala.aspx?numer=12360/14 (dostęp: 22 VIII 2016 r.).

Wyrok WSA w Krakowie z dnia 3 kwietnia 2007 r., III SA/Kr 55/07.

Wyrok NSA z 4 kwietnia 2007 r., II OSK 7/07.

Wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 15 marca 2015 r., IV SA/Wr 745/14

Plan ochrony Fortecznego Parku Kulturowego w Srebrnej Górze, http://stoszowice.pl/download/File/pliki_pdf/Plan_Ochrony_Parku.pdf (dostęp: 26 VIII 2016 r.).

Plan ochrony Parku Kulturowego Stare Miasto w Krakowie, przyjęty uchwałą nr XLII/544/12 Rady Miasta Krakowa z dnia 4 kwietnia 2012 r. https://www.bip.krakow.pl/_inc/rada/uchwaly/show_pdf.php?id=62701 (dostęp: 18 VIII 2016 r.).

Program opieki nad zabytkami województwa dolnośląskiego na lata 2015–2018, http://www.umwd.dolnyslask.pl/fileadmin/user_upload/Biuro_Prasowe/Grudzien_2014/Program_Zabytki.pdf (dostęp: 17 VIII 2016 r.)

Projekt uchwały Rady Miejskiej Wrocławia w sprawie utworzenia parku kulturowego pod nazwą „Park Kulturowy „Stare Miasto”, załącznik do Uchwały nr L/1263/13 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 28 listopada 2013 r. w sprawie konsultacji projektu uchwały w sprawie utworzenia parku kulturowego pod nazwą „Park Kulturowy Stare Miasto”, http://uchwaly.um.wroc.pl/uchwala.aspx?-numer=L/1263/13 (dostęp: 22 VIII 2016 r.).

Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw z związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu. Uzasadnienie, Druk Sejmowy nr 1525, http://orka.sejm.gov.pl/Druki7ka.nsf/0/E0EC31AF25E44523C1257BA4002A90F4/%24File/1525.pdf (dostęp: 11 VIII 2016 r.)

Ustawa krajobrazowa – czyli zmiany w zasadach umieszczania reklamy w krajobrazie, https://biuletyn.piszcz.pl/prawo-administracyjne/593-ustawa-krajobrazowa-czyli-zmiany-wzasadach-umieszczania-reklamy-w-krajobrazie (dostęp: 25 VIII 2016 r.).

Konwencje UNESCO w dziedzinie kultury, red. K. Zalasińska, Warszawa 2014.

Kostrzewa D., Ochrona dziedzictwa kulturowego i naturalnego. Perspektywa prawna i kryminologiczna, red. W. Pływaczewski, B. Gadecki, Warszawa 2015.

Leksykon prawa ochrony zabytków, red. K. Zeidler, Warszawa 2010.

Łuczyński R. M., Migoń P., Napierała P., Krajobraz kulturowy regionu Kotliny Jeleniogórskiej, Wrocław 2015.

Michalak A., Ginter A., Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Warszawa 2016.

Pruszyński J., Dziedzictwo kultury Polski. Jego straty i ochrona prawna, T. 1, Zakamycze 2001.

Pruszyński J., Dziedzictwo kultury Polski, T. 2.

Przyborowska-Klimczak A., Rozwój ochrony dziedzictwa kulturalnego w prawie międzynarodowym na przełomie XX i XXI wieku, Lublin 2011.

Raport na temat funkcjonowania systemu ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce po roku 1989, red. J. Purchla, Warszawa 2009.

Rouba M., Zadania władz publicznych w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami w Rzeczpospolitej Polskiej, Toruń 2013.

Zalasińska K., Ochrona zabytków, Warszawa 2010.

Zeidler K., Prawo ochrony dziedzictwa kultury, Warszawa 2007.

Jak wykorzystać potencjał „ustawy krajobrazowej”. Instrumenty prawne i propozycje. Przewodnik dla samorządu gminnego, Gdańsk, http://www.im.edu.pl/wpcontent/uploads/2011/06/20160302_podrecznik.pdf (dostęp: 10 VIII 2016 r.)

Korzeń K., Park Kulturowy Kotliny Jeleniogórskiej. „Dolina Pałaców i Ogrodów”, http://www.karkonosze.eu/files/park-kulturowy/09-KK-Konc.PKKJ.pdf (dostęp: 24 VII 2016)

Korzeń K., Park Kulturowy Kotliny Jeleniogórskiej, „Urbanista” nr 11/2008, http://www.dolinapalacow.pl/zdjecia/2008_11-Park-Kulturowy_Kotliny_Jeleniogorskiej%20-Urbanista.pdf (dostęp: 25 VII 2008 r.)

http://podhale24.pl/aktualnosci/artykul/42637/Park_Kulturowy_ Kotliny_Zakopianskiej_do_likwidacji.html (dostęp: 23 VII 2016 r.)

Lista parków kulturowych – stan na 31 grudnia 2015, http://www.nid.pl/informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/Parki_kulturowe/Zestawienie_parkow/miejsce.php?ID=30 (dostęp: 17 VIII 2016 r.)

Oficjalna strona Parku Kulturowego Stare Miasto: http://www. wroclaw.pl/park-kulturowy-wroclaw.

Dyskusja o zmianach wprowadzanych uchwałą o utworzeniu parku, m.in.: B. Maciejewska, Szpetne reklamy i graffiti nie będą już bezkarne, „Gazeta Wyborcza” [wyd. Wrocław], 24 III 2014, M. Kokoszkiewicz, Koniec z reklamami w centrum.

Dziś wchodzą przepisy parku kulturowego, „Gazeta Wyborcza” [wyd. Wrocław], 23 IV 2015.

Rekomendacja UNESCO w sprawie historycznego krajobrazu miejskiego z dnia 10 listopada 2011 r., http://www.unesco.pl/ fileadmin/user_upload/pdf/Rekomendacje/rekomenkrajobraz.pdf (dostęp: 24 VII 2016 r.)

Uzasadnienie, http://www.wroclaw.pl/files/urzad/konsultacje%20spoleczne/uzasadnienie.pdf (odczyt: 10 VIII 2016 r.)

Zalecenia UNESCO w sprawie historycznego krajobrazu miejskiego 2011, http://www.unesco.pl/fileadmin/user_upload/pdf/Rekomendacje/Zalecenie_w_sprawie_krajobrazu_miejskiego.pdf (dostęp: 14 VIII 2016)

Zasady tworzenia Parku Kulturowego, zarządzania nim oraz sporządzania planu jego ochrony, http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/Parki_kulturowe/Zasady%20tworzenia%20Parku%20Kulturowego,%20zarz%C4%85dzania%20nim%20oraz%20sporz%C4%85dzania%20planu%20jego%20ochrony.pdf (dostęp: 24 VII 2016 r.).
Published
2016-12-31
How to Cite
Pawłowska, A. (2016) “Park kulturowy jako forma ochrony dziedzictwa kulturowego. Doświadczenia gmin Dolnego Śląska”, Miasto. Pamięć i Przyszłość, 10, pp. 84-107. doi: 10.26774/mpp.11.
Section
Studia